Σκέψεις – προτάσεις για τις επιλογές Δ/ντών Δημ. Σχολείων (Γρηγόρης Παπαδόπουλος)

Κάποιες σκέψεις – προτάσεις για τις επιλογές Δ/ντών Δημ. Σχολείων

Έχουν περάσει περίπου τρεις μήνες από την ολοκλήρωση της διαδικασίας επιλογής Στελεχών εκπαίδευσης και έχουν τοποθετηθεί οι νέοι Διευθυντές που θα διευθύνουν – διοικήσουν τα Δημοτικά Σχολεία, Γυμνάσια και Λύκεια της χώρας για την επόμενη τετραετία. Τί σημαίνει όμως διοίκηση ενός σχολείου;Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία η Διοίκηση ορίζεται ως μια λειτουργική διαδικασία που περιλαμβάνει 5 επιμέρους ενέργειες: τον προγραμματισμό (π.χ κατάρτιση προγράμματος σχολικών εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους), την οργάνωση (για παράδειγμα κατανομή διδακτικού και εξωδιδακτικού έργου μεταξύ του εκπαιδευτικού προσωπικού), τη διεύθυνση (παρακίνηση των μελών της σχολικής μονάδας, διευθέτηση προστριβών και αντιθέσεων μεταξύ τους και παροχή συμβουλών στους νεοδιοριζόμενους κυρίως εκπαιδευτικούς με σκοπό την καλύτερη δυνατή επαγγελματική κατάρτιση των εκπαιδευτικών αυτών), το συντονισμό και τον έλεγχο της σχολικής μονάδας (διερεύνηση της αποτελεσματικότητας και τροποποίηση τυχόν αρνητικών σημείων για επίτευξη επιθυμητού αποτελέσματος).

Η Διεύθυνση επίσης απαιτεί συγκεκριμένες ικανότητες από αυτούς που την ασκούν, όπως επαγγελματική κατάρτιση, αντίληψη, ικανότητα παρακίνησης αλλά και συγκεκριμένη ποιότητα χαρακτήρα με βασικά στοιχεία τη δυναμικότητα, την αποφασιστικότητα και το δυναμισμό.

Αν μελετήσει κάποιος την εκπαιδευτική νομοθεσία της νεοελληνικής εκπαίδευσης θα δει ότι ο θεσμός του Διευθυντή Δημοτικού σχολείου καθιερώνεται νομοθετικά το 1895. Μέχρι τότε η διοίκηση και η εποπτεία των Σχολείων ασκούνταν από Εφορευτική επιτροπή δημοτών και αργότερα από το Δήμαρχο ενώ απουσιάζουν τελείως οι εκπαιδευτικοί. Από το 1895 μέχρι το 1985 τα σχολεία διευθύνονται από δασκάλους με βασικό κριτήριο επιλογής των διευθυντών την αρχαιότητα.

Το 1985 ψηφίζεται ο Νόμος 1566/85 για τη «δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης» με τον οποίο τέθηκε σε νέα βάση η διαδικασία επιλογής και τοποθέτησης των Διευθυντών. Μετατράπηκαν οι θέσεις των Διευθυντών σε θέσεις με θητεία και ορίστηκε για πρώτη φορά μια σειρά από κριτήρια αξιολόγησης των υποψηφίων. Έκτοτε και μέχρι σήμερα, με μια σειρά από νόμους και προεδρικά διατάγματα (Ν. 2043/92, Ν. 2188/94, Π.Δ. 398/95, Π.Δ. 25/2002, Υ.Α. 105657/2002, Ν. 3467/2006 και Ν. 3848/2010 ) γίνεται μια προσπάθεια για τη βελτίωση του συστήματος διοίκησης της εκπαίδευσης και επιδιώκεται περισσότερο διαφανής και ανοικτή διαδικασία επιλογής των διευθυντών.

Σήμερα με τον τελευταίο νόμο τα κριτήρια επιλογής είναι:

α) Επιστημονική και παιδαγωγική συγκρότηση και κατάρτιση
β)Υπηρεσιακή κατάσταση , καθοδηγητική και διοικητική εμπειρία
γ) Προσωπικότητα-γενική συγκρότηση.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

– Κάθε νέος νόμος ψηφίζεται μετά από αλλαγή πολιτικής κατάστασης με συνέπεια όλοι να πιστεύουν ότι η νέα ηγεσία «μαγειρεύει» τη διαδικασία.

– Η αρχαιότητα παραμένει βασική προϋπόθεση για τη θέση Διευθυντή αν και είναι γενικά παραδεκτό ότι αποτελεσματικός διευθυντής – ηγέτης δεν είναι ούτε ο αρχαιότερος ούτε ο καλύτερος εκπαιδευτικός στην τάξη αλλά εκείνος που διαθέτει ορισμένες ικανότητες όπως η ικανότητα του συνεργάζεσθαι, η επαγγελματική και η αντιληπτική ικανότητα.

– Το ζητούμενο δεν είναι αν κάποιος υποψήφιος έχει πτυχία και συγγραφικό έργο αλλά αν και κατά πόσο οι τίτλοι σπουδών σχετίζονται με τις γνώσεις και τις ικανότητες που απαιτεί η θέση του διευθυντή σχολείου.

– Ουδέποτε η πολιτεία φρόντισε, έστω και ελάχιστα, να προετοιμάσει στελέχη, που θα διευθύνουν με επάρκεια τα Σχολεία της χώρας, αν και κάθε υπουργός παιδείας, σαν από υποχρέωση, κάνει τη δική του μεταρρύθμιση, που απλώς αναπαράγει το έλλειμμα διευθυντικής – διοικητικής επάρκειας. ( Ο τελευταίος νόμος θεωρεί απαραίτητο προσόν το πιστοποιητικό διοικητικής επάρκειας αλλά… μετά τις δυο πρώτες εφαρμογές του Νόμου!!!)

Ο παρακάτω πίνακας συγκρίνει τους δυο τελευταίους σχετικούς νόμους:

Παρατηρούμε μεγαλύτερη βαρύτητα (αύξηση μονάδων) στα επιστημονικά προσόντα και περιορισμό των μορίων της αρχαιότητας – διοικητικής εμπειρίας. Επίσης περιορίζει τη βαρύτητα της συνέντευξης (από 20 σε 15 μονάδες). Τέλος δεν υπάρχουν αξιολογικές εκθέσεις αφού δεν υπάρχει αξιολόγηση εκπαιδευτικών.

Το υπουργείο παιδείας έχει βαφτίσει τα προσόντα επιστημονικής επάρκειας ως προσόντα διοικητικής επάρκειας και υποστηρίζει ότι επιλέγονται οι κατά τεκμήριο επαρκείς για τη διεύθυνση των σχολείων!

Με βάση αυτό το ελληνικής επινόησης τέχνασμα θεωρούνται προσόντα διοικητικής επάρκειας τα εξής: α. Δεύτερο πτυχίο (3 μονάδες), β. Γνώση ξένης γλώσσας (2,5 μονάδες). γ. Μεταπτυχιακό (4 μονάδες). δ. Διδακτορικό (6 μονάδες). ε. Μετεκπαίδευση (3 μονάδες). Όλα τα παραπάνω, ενώ είναι άκρως απαραίτητα για την επιλογή άξιων σχολικών συμβούλων, ούτε κατ’ ελάχιστο δεν αποτελούν τεκμήρια διοικητικής επάρκειας. Φυσικά και θα ήταν παράλογο να μη λαμβάνονται καθόλου υπόψη. Να μοριοδοτούνται όμως ομαδικά με ένα μικρό αριθμό μορίων ανάλογο του συνόλου των μορίων και αντίστοιχο των άλλων κατηγοριών.

Ακόμη θεωρούνται προσόντα διοικητικής επάρκειας: α. Η θητεία διευθυντή. β. Η θητεία υποδιευθυντή. Και τα δύο όμως στην πράξη ακυρώνονται, αφού η πολιτεία δε φρόντισε να υπάρχουν αξιολογικές εκθέσεις του έργου τους με αποτέλεσμα και όποιος διέλυσε διοικητικά το σχολείο ευθύνης του να μοριοδοτείται με άριστα τέσσερα (4) μόρια.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο Νόμος ορίζει ότι « με τη συνέντευξη εκτιμώνται η προσωπικότητα, η επαγγελματική ανάπτυξη και οι ικανότητες του υποψηφίου, όπως η αντιληπτική ικανότητα, η ικανότητα επικοινωνίας, συνεργασίας, ανάπτυξης πρωτοβουλιών και επίλυσης προβλημάτων, διδακτικών, οργανωτικών και λειτουργικών, η ικανότητα να δημιουργεί κατάλληλο παιδαγωγικό περιβάλλον και να εμπνέει τους εκπαιδευτικούς στην άσκηση των καθηκόντων τους».

Όλα τα παραπάνω πρέπει να συνεκτιμηθούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα με τη συνέντευξη. Η συνέντευξη είναι επιστήμη και διδάσκεται ως μάθημα στα πανεπιστήμια. Αυτό σημαίνει ότι αυτός που παίρνει συνέντευξη πρέπει να έχει τις απαραίτητες γνώσεις για να βγάλει σωστά συμπεράσματα. Όμως αυτό φαίνεται να μην απασχολεί κανέναν από αυτούς που έχουν την ευθύνη συγκρότησης του Συμβουλίου επιλογής.

ΠΡΟΤΑΣΗ

1. Καθιέρωση διαδικασίας εκπαίδευσης διευθυντών δημοσίων σχολείων με νομοθετημένες προϋποθέσεις για εγγραφή προς εκπαίδευση και αυστηρή διαδικασία τελικής επιλογής όσων θα αποκτήσουν το πιστοποιητικό διοικητικής επάρκειας. Δυστυχώς δεν γίνεται, αν και νομοθετικά προβλέπεται, γιατί δήθεν δεν είναι εύκολο και στοιχίζει οικονομικά.

2. Προϋπόθεση επιλογής η εμπειρία σε θέση υποδιευθυντή.

3. Όποιος ασκεί διεύθυνση θα πρέπει να αξιολογείται κατά τη διάρκεια της θητείας του στις βασικές παραμέτρους της λειτουργίας του σχολείου, ώστε στις επόμενες κρίσεις να υπάρχουν καταγεγραμμένα τεκμήρια της διοικητικής και παιδαγωγικής του επάρκειας ή ανεπάρκειας.

4. Ισοκατανομή των μορίων ανά κατηγορία κριτηρίων:
Α) Επιστημονική – παιδαγωγική συγκρότηση :    15 μονάδες
Β) Υπηρεσιακή κατάσταση- διδακτική εμπειρία: 15 μονάδες
Γ) Συνέντευξη :                                                     15 μονάδες
Δ) Αξιολογικές εκθέσεις :                                    15 μονάδες
ΣΥΝΟΛΟ : 60 μονάδες.

5. Να αναβαθμιστεί ο ρόλος της συνέντευξης ακόμα και με επιμόρφωση των μελών του συμβουλίου επιλογής πάνω στο αντικείμενο της. Έτσι ο θεσμός της συνέντευξης θα αποκτήσει κύρος, θα κερδίσει την εμπιστοσύνη των υποψηφίων και θα παράγει περισσότερο αντικειμενικά αποτελέσματα.

Γιατί με την υπάρχουσα διαδικασία πάει στράφι ο μόχθος των συμβουλίων επιλογής διευθυντών και το κυριότερο δεν παράγεται αξιόπιστο και γενικά αποδεκτό αποτέλεσμα.

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Δντής 12ου Δημ. Σχ. Καβάλας